Canh tác cây trông từ các chế phẩm hữu cơ giúp tránh thoái hóa đất, duy trì sự cân bằng của hệ vi sinh vật trong đất, làm giảm các tác động của các chất hóa học BVTV ô nhiễm như Cadimi (Cd)
Giúp đất tránh xa ô nhiễm
Theo các chuyên gia về đất, canh tác hữu cơ giúp giữ được cấu trúc tự nhiên của đất, cây trồng phát triển khỏe mạnh, sản phẩm nông nghiệp an toàn hơn cho người tiêu dùng. Đây được xem là con đường bền vững, giúp ngành nông nghiệp tránh xa nguy cơ ô nhiễm, trong đó có Cadimi.
Theo Tiến sĩ Nguyễn Đăng Nghĩa, nguyên Giám đốc Trung tâm Nghiên cứu đất, phân bón và môi trường phía Nam, Cadimi không tự xuất hiện, mà đến từ sự chủ quan và những "lỗ hổng" kéo dài trong kiểm soát đầu vào.
Canh tác bằng phương pháp hữu cơ giữ được cấu trúc đất tự nhiên, cây trồng phát triển khỏe mạnh, sản phẩm nông nghiệp an toàn
Ông cảnh báo: “Cadimi không phải là một hiện tượng lạ mà là hệ lụy của cả một hệ thống sản xuất thiếu kiểm soát. Vấn đề không nằm ở khoa học kỹ thuật hay tài chính, cái khó nhất hiện nay là ở khâu tổ chức và quản lý”.
Ông Nghĩa cho rằng, không nên chỉ đổ trách nhiệm lên vai người nông dân, vì thị trường phân bón hiện nay như một "ma trận". Nông dân không có khả năng phân tích được các thành phần, họ chỉ biết chọn loại phân nào cho hiệu quả nhanh là dùng.
Thậm chí, có những loại phân DAP trên thị trường từng bị phát hiện chứa hàm lượng Cadimi cao, nhưng thông tin cảnh báo cũng chưa đến được với người dân kịp thời. Điều đáng lo ngại là ngay cả nhiều nhà quản lý địa phương cũng chưa thực sự hiểu rõ bản chất vấn đề Cadimi, từ nguồn gốc đến cơ chế nhiễm và tác hại dài hạn. Do đó, dẫn đến sự thiếu thống nhất trong chỉ đạo, giám sát khiến nông dân và doanh nghiệp như “đi trong sương mù”.
Đồng quan điểm, Tổng Thư ký Hiệp hội Rau quả Việt Nam Đặng Phúc Nguyên cũng nhấn mạnh, cần phải kiểm soát chặt ngay từ gốc, không chỉ giúp việc đàm phán kiểm dịch và thông quan thuận lợi hơn, mà còn là “lá chắn” quan trọng trong quá trình ngăn chặn hành vi gian lận, bảo vệ uy tín nông sản Việt Nam trên thị trường quốc tế.
“Cần lập chốt kiểm dịch tại vườn, siết chặt tình trạng phân bón lậu, cải tạo đất và xây dựng hệ thống xét nghiệm chất cấm vùng trồng, xem đây là những giải pháp mang tính chiến lược giúp ngành sầu riêng Việt Nam từng bước khôi phục vị thế xuất khẩu, nhất là tại thị trường Trung Quốc đang ngày càng siết tiêu chuẩn và cạnh tranh gay gắt”, ông Nguyên kiến nghị.
Theo ông Nguyên, một trong những giải pháp mang tính đột phá là thành lập hệ thống phòng xét nghiệm nhanh ngay tại vùng trồng theo mô hình xã hội hóa. Nhờ đó, nhà vườn có thể chủ động mang mẫu đất, nước hoặc trái đến kiểm tra, được cấp chứng nhận đạt chuẩn trước khi bước vào quy trình kiểm nghiệm tại các phòng lab do phía Trung Quốc công nhận.
Kiểm soát từ gốc, bịt "lỗ hổng" chất cấm
Hiện nay, các cơ quan chuyên môn đã bắt đầu triển khai đồng bộ các biện pháp can thiệp để cải tạo đất và phục hồi hệ sinh thái vi sinh vật trong đất. Ông Nguyễn Văn Mười, Phó Tổng Thư ký Hiệp hội Rau quả Việt Nam, cho biết: “Chúng tôi đã làm việc với một câu lạc bộ sản xuất tại Đắk Nông, tư vấn mang mẫu đất và nước đi xét nghiệm. Sau khi có kết quả, câu lạc bộ đã tiến hành xử lý cải tạo đất và đạt được kết quả tích cực. Chúng tôi khuyến khích họ tiếp tục theo dõi và phổ biến kinh nghiệm này cho cộng đồng nông dân”.
